Posts

मेट्रिक्सची पंचवीशी

Image
  १९९८-९९ हे माझ्या बीकॉम फर्स्ट ईयरचं वर्ष. कॉलेज राजर्षी शाहू महाविद्यालय, लातूर. १२ सायन्समध्ये ५०% घेतल्यामुळे पुढे बीएस्सी करण्याची इच्छा नव्हती. मग घरचे म्हणाले बीकॉम करून सीए हो. (लो ऐम इज क्राईम) तर शाहू कॉलेजात अॅडमिशन घेतलं. सोबतच काहीतरी टेक्निकल शिकायला हवं म्हणून एनआयआयटीचा कोर्स करायला सांगितलं. तिथे घेतलं अॅडमिशन. तेव्हा लातुरात नुकताच एनआयआयटी चालू झालेलं. कम्प्युटरबद्दल आकर्षण केशवराज शाळेत असतानाच निर्माण झालेलं. शाळेत असणाऱ्या मोनोक्रोम मॉनिटरवर ‘प्रिन्स ऑफ पर्शिया’ बघितलेला. एनआयआयटीत एमएस डॉस व विंडोज शिकायला मिळाले. त्यामुळे कम्प्युटरचं जग काय भानगड असते ती कळायला लागली होती. त्याच्या पुढच्या अॅडव्हांस कोर्सला अॅडमिशन घेतलेली. एचटीएमएल, एसक्यूएल, सी, सी++, जावा व इतर गोष्टी शिकायला सुरूवात झालेली. पण ते इन्स्टीट्युट बंद पडलं त्यामुळे कोर्स तिथेच बंद पडला. (आणि जग एका मोठ्या व श्रेष्ठ दर्जाच्या प्रोग्रॅमरला मुकलं. नाही तर ‘९९ साला नंतरचे कम्प्युटर प्रोग्रामिंगशी निगडीत सगळे शोध मीच लावले असते.) हॉलीवूड सिनेमाचं दालन उघडलं गेलं ’९३ सालच्या ज्युरासिक पार्कमुळे. कर्ना

झॅक स्नायडर व्हर्सेस स्नायडर कट

Image
‘स्नायडर कट’ ही गेल्या काही वर्षातली सर्वात चर्चिली गेलेली गोष्ट. २०१७ चा ‘जस्टीस लीग’ प्रेक्षकांना न आवडल्यामुळे बॉक्स ऑफिसवर सेन्सेशन निर्माण करू शकला नाही. त्यामुळे ‘स्नायडर कट’ यावा यासाठी ट्विटरवरून चाहते झॅक स्नायडरला मनधरणी करत होते. २०१७ च्या जस्टीस लीगच्या चित्रिकरणा दरम्यान त्याच्या वीस वर्षाच्या मुलीने, ऑटमने आत्महत्या केली. त्या आघातामुळे आपण सिनेमा पूर्ण करू शकणार नाही असं सांगून त्याने सिनेमा सोडला. तोपर्यंत त्याने ७०-७५% काम केलं होतं. सिनेमा रिलीज करणं गरजेचं होतं. म्हणून मग ते काम मार्व्हलमध्ये यशस्वी ठरलेल्या जॉस व्हीडनला निर्माते वॉर्नर ब्रदर्सनी दिलं. लेखाचं शीर्षक स्नायडरशीच निगडीत आहे कारण २०१७ च्या जस्टीस लीगचं डिरेक्टरचं क्रेडिट स्नायडरला देण्यात आलंय. फिल्म बघताना ते दिसून येतं. सिनेमा थिएटरला रिलीज झाला तो व्हीडनने दिग्दर्शित केलेला होता. पण स्नायडरच्या करारात डिरेक्टरचं क्रेडिट देणं बंधनकारक होतं म्हणून ते तसंच ठेवण्यात आलं. व्हीडनने काय बदल केले व स्नायडरने त्याच्या कटमध्ये नेमकं काय केलंय हे जाणून घेण्या अगोदर डिरेक्टर्स कट काय असतं ते जाणून घेऊया. ‘डिरेक्ट

अनुराधा आपटे आणि आमची पिढी

Image
[ सूचना: त्रिभंग सिनेमातील काही महत्त्वाच्या प्लॉट पॉईंट्सची सविस्तर चर्चा लेखात होणार आहे. त्यामुळे ज्यांनी सिनेमा बघितला नसेल त्यांनी लेख वाचू नये, ही नम्र विनंती.] रेणुका शहाणे लिखीत-दिग्दर्शित त्रिभंग सिनेमा तीन स्त्रिया व पिढ्यांची कहाणी सांगतो. नयनतारा आपटे, अनुराधा आपटे व अनुराधाची मुलगी माशा या अनुक्रमे आजी, आई व मुलगी यांची कथा आहे. पैकी नयनतारा आपटे या साहित्य अकादमी विजेत्या लेखिका. अनुराधा आपटे ही ओडिसी नृत्यांगणा व बॉलीवूड अभिनेत्री, तर माशा ही सर्वसामान्य घरातील सून. तिघींची विश्वे वेगळी. त्यांच्यात म्हटला तर संवाद आहे म्हटला तर नाही. नयनतारा ब्रेन स्ट्रोक झाल्यामुळे कोमात जातात इथनं सिनेमाची सुरूवात होते. तत्पूर्वी अनुराधा आपटे कशी आहे याची चुणूक तिच्या ओडिसी नृत्याच्या कार्यक्रमा आधी मेकअप रूममधील छोटेखानी प्रसंगात दिसून येतं. तिला सिगरेट ओढण्याची सवय असते. ती पाकिटातून सिगरेट काढून पेटवणार असते की तिची मुलगी व तिचा बॉयफ्रेंड तिला नको ओढूस म्हणतात. ती लगेच प्रतिक्रिया देते की तू मॉरल पोलीस होऊ नकोस. मी ओढणारच म्हणते. पुढच्याच प्रसंगात आईला हॉस्पिटलमध्ये अॅडमिट केलंय म्

द किलर : अॅक्शन क्लासिक आणि जॉन वू

Image
यावर्षी मार्चमध्ये (२०२०) द किलर ला प्रदर्शित होऊन एकतीस वर्ष झाले. जॉन वू दिग्दर्शित या सिनेमाने हॉंगकॉंग सिनेमाचा खऱ्या अर्थाने चेहरामोहरा बदलला. या सिनेमाने हॉंगकॉंग सिनेमाला ब्रूस लीच्या व विनोदी सिनेमाच्या प्रभावाखालून काढलं आणि थेट आंतरराष्ट्रीय स्तरावर नेऊन पोचवलं. पण निव्वळ याच सिनेमाने नव्हे तर याआधी आलेल्या जॉन वूच्याच अ बेटर टुमारो (१९८६) व अ बेटर टुमारो २ (१९८७) या दोन सिनेमांनी हॉंगकॉंग सिने उद्योगाला एक नवा अभिनेता व आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रभाव टाकणारा पॉलिश्ड दिग्दर्शक दिला. जॉन वूचे सिनेमेच नव्हे तर ऐंशीच्या दशकातल्या हॉंगकॉंग सिनेमाने एकुणातच कात टाकायला सुरूवात केली होती. सॉय हक ( Tsui Hark ) , जॅकी चॅन , सॅमो हंग , युआन बियू व रिंगो लॅम यांनी पारंपारिक हॉंगकॉंग सिनेमात अमुलाग्र बदल करण्यावर भर दिला. या सर्व कलावंतातील सामाईक गोष्ट म्हणजे यांनी हॉंगकॉंग अॅक्शन सिनेमा या जॉनरला आधुनिक करून तो प्रस्थापित केला. यापूर्वी अॅक्शन जॉनर अस्तित्वात नव्हता असं नव्हे तर तो पोशाखी मार्शल आर्टसच्या स्वरूपात होता. त्यातल्या त्यात तलवारबाजी असणाऱ्या वुशा ( Wuxia ) जॉनर हॉंगकॉंगम

शाश्वत सचदेवचं चिरकाळ स्मरणात राहणारं पार्श्वसंगीत – उरी

Image
सिनेमातील पार्श्वसंगीताबद्दल ए. आर. रेहमान म्हणतात, “काही सिनेमांमध्ये पार्श्वसंगीत हे वॉलपेपरसारखं असतं व इतरांमध्ये ते एक पात्र असतं.” २०१८ मध्ये श्रीदेवी अभिनीत ‘मॉम’ सिनेमाला राष्ट्रीय पुरस्कारात उत्कृष्ठ पार्श्वसंगीताचा पुरस्कार मिळाल्यावर ते बोलत होते. मॉम पार्श्वसंगीत ज्युकबॉक्स हिंदी सिनेमाचा विचार केला तर लक्षात येईल पार्श्वसंगीताला फारसं महत्त्व दिलं जायचं नाही किंवा दिलं गेलं तरी ते गाणी, गाण्यांचं संगीत व कथानकात त्याचं अस्तित्व जाणवायचं नाही. एकुणात ते नसल्यासारखच होतं. त्यामुळे जेव्हा रेहमान पार्श्वसंगीत हे पात्र असतं असं म्हणतात तेव्हा ते नक्कीच आर. डी. बर्मनबद्दल बोलत असावेत असं वाटतं. पार्श्वसंगीतातला बाप असं आरडींना म्हटलं तर वावगं ठरू नये. आर. डी. नी खऱ्या अर्थाने पार्श्वसंगीत हे सिनेमाला इतर गोष्टीं इतकच महत्वाचं असतं हे त्यांच्या कामातून दाखवून दिलं. ‘शोले’ हे मोठं उदाहरण. शोलेचा टायटल ट्रक किंवा बसंतीच्या मागे दरोडेखोर लागतात तो प्रसंग असू दे. आरडीचं संगीत प्रसंगाला साजेसं. सिनेमाला उठावदार करण्याचं काम किती महत्वाचं असतं हे शोले आणि दीवारमधील काम बघून लक्षात यावं

नोलनचा आवडता काळाचा खेळ

Image
एका संस्थेसारख्या वाटणाऱ्या इमारतीत प्रोटॅगनिस्ट माहिती गोळा करण्यासाठी जातो. तिथे त्याला कळतं की तिसरं महायुद्ध चालू झालंय पण वर्तमानकाळात नाही तर भविष्यातल्या लोकांमुळे. त्यासाठी काही गोष्टी समजावून घेणं गरजेचं असतं. तिथली एक वैज्ञानिक त्याला एक प्रात्यक्षिक करायला लावते. त्याला असं का झालं याचं उत्तर मिळतं कारण एका मिशनमध्ये त्याने व्युत्क्रम ( inversion ) थोडक्यात उलट्या क्रमात गोष्टी प्रवास करतायत (इथे बंदुकीतल्या गोळ्या) हे अनुभवलेलं असतं. हा प्रसंग नायकासहित प्रेक्षकांना सिनेमात काय घडणारे याची बेसिक आयडिया सांगतो. पण त्यामुळे समोर दिसणारं कथानक पूर्णपणे उलगडलं आहे असं होत नाही. त्यासाठी संपूर्ण सिनेमा खूप लक्षपूर्वक पहावा लागतो. युक्रेनच्या किएव्हमध्ये प्रोटॅगनिस्ट (जॉन डेव्हिड वॉशिंग्टन) एका अंडरकव्हर ऑपरेशनमध्ये भाग घेतो. तिथे त्याला बंदुकीतल्या गोळ्या उलट्या क्रमाने जाताना पहिल्यांदा बघायला मिळतात. पण मर्सिनरीजकडून तो पकडला जातो. त्याचा छळ होतो. आपल्या सहकाऱ्यांची नावे सांगायची नाही म्हणून तो सायनाइड कॅप्सूल खातो पण वाचतो. ती कॅप्सूल खोटी असते. ते एक टेस्ट असतं ज्यात तो पास

क्रांतिकारी रूथ

Image
१८ सप्टेंबरला रूथ बेडर गिन्झबर्ग यांचं निधन झालं. त्या ८७ वर्षांच्या होत्या. अमेरिकन सुप्रीम कोर्टाच्या दुसऱ्या महिला सरन्यायाधीश म्हणून त्यांनी काम बघितलं. अमेरिकेसारख्या सगळ्या गोष्टींचं स्वातंत्र्य असणाऱ्या समाजात सुप्रीम कोर्टाच्या सरन्यायाधीश म्हणून काम करणं एव्हरेस्ट चढण्या इतपत अवघड काम. त्या हे करू शकल्या कारण स्त्रियांचे हक्क व स्त्री-पुरूष समानतेचा आग्रह त्यांनी आयुष्याभर धरला. ऑन द बेसिस ऑफ सेक्स (२०१८) हा मिमी लेडर दिग्दर्शित चरित्रपट त्यांच्या सुरूवातीच्या संघर्षावर आधारित आहे ज्यामुळे अमेरिकन कायद्यात मूलगामी बदल केले गेले. रूथ बेडर गिन्झबर्ग (फेलिसिटी जोन्स) हार्वर्ड लॉ स्कूलमध्ये प्रवेश घेते. तिथे ती एकमेव विद्यार्थिनी असते. मुलींनी कायद्याचं शिक्षण घेणं तेव्हा समाजमान्य नसतं तरीही ती प्रतिष्ठीत अशा संस्थेत प्रवेश घेते. तिचा पती मार्टिनला (आर्मी हॅमर) कॅन्सर होतो तेव्हा ती घर व कॉलेज सांभाळते. शिकून बाहेर पडल्यावर तिला खऱ्या अर्थाने अमेरिकन मानसिकतेचा अनुभव यायला लागतो. वर्गात पहिल्या क्रमांकात पास झालेली असताना सुद्धा तिला कुठल्याच लॉ फर्ममध्ये काम मिळत नाही. शेवटी ती